Hermetyzm

Z XVII traktatu pozostał jedynie fragment. Większość manuskryptów łączy go z traktatem XVI, choć nie tylko ich główny wątek zdaje się odrębny, ale też osoba adresująca króla (Asklepios w XVI i Tat w XVII) jest inna. Scott proponuje, że w kolekcji zawierającej traktaty XVI i XVII brakuje strony (lub stron), która zawierałaby zakończenie traktatu XVI i wstęp do XVII. W treści (jakkolwiek krótka by ona nie była) znajdujemy odbicia myśli platońskiej – kontrast pomiędzy światem materialnym i niematerialnym (cielesnym/bezcielesnym) oraz światem zmysłowym i umysłowym (noetycznym). Jest to również jedyny fragment w C.H., w którym poruszony jest wątek αγαλματα – obrazów/posągów...

Traktat szesnasty skupia się głównie na kosmologicznym aspekcie hermetycznej filozofii. Słońce przedstawione jest jako agent Boga, poprzez którego zarządza on i stwarza cały świat. Jest to jednocześnie fizyczne Słońce, które wprowadza w ruch i utrzymuje w kontroli planety oraz oświetla świat, ale też Słońce metafizyczne, zarządzające zastępami Bogów i daimonów; ma ono wpływ zarówno na Świat Umysłowy, jak i Zmysłowy. Warto przypomnieć, że w obecnie powszechnie kceptowanej numeracji, w CH nie ma traktatu piętnastego – dla przypomnienia odsyłam do jednego z poprzednich wpisów ("Traktaty hermetyczne"). Zapraszam do lektury w bibliotece.

Czternasty traktat stylizowany jest jako list Hermesa do Asklepiosa. Jego główną treścią jest przedstawienie relacji pomiędzy stworzeniem i Stworzycielem. Relacje te przedstawione były już w poprzednich traktatach. Co jednak wyróżnia niniejszy tekst od poprzednich, to nacisk na tożsamość Boga, Ojca i Stworzyciela i krytyka osób, które twierdzą, że Bóg i Stworzyciel (Demiurg) to dwie odrębne postaci. Jest to nie tylko jeden z elementów spornych pomiędzy hermetyzmem i gnostycyzmem – o czym mam nadzieję uda mi się napisać nieco więcej po zakończeniu tłumaczeń – ale także rozbrzmiewa on echem krytyki neoplatonistów (n.p. Plotinusa) skierowanej do gnostyków. Zapraszam do lektury w bibliotece.

Zainspirowany jednym z ostatnich komentarzy na Facebooku, a także wieloma rozmowami w przeszłości odnoście ilości traktatów w Corpus Hermeticum, postanowiłem przedstawić bardzo krótki i powierzchowny szkic opisujący historię literatury hermetycznej. Pierwszą rzeczą, o której musimy pamiętać, to fakt, że Corpus Hermeticum nie jest jednolitym i spójnym dziełem. Jest on jedynie zbiorem różnych tekstów spisanych na przestrzeni kilku wieków (początki naszej ery) przez wielu autorów lub grup autorów wywodzących się z tej samej tradycji. Pierwszym źródłem wspominającym o zbiorze tekstów hermetycznych był Klemens Aleksandryjski, który ok. 200 r. pisał o 42 księgach Hermesa będących w posiadaniu kapłanów egipskich. Niewiele o tych...

W traktacie niniejszym możemy wyróżnić kilka części. We wstępie poinformowani jesteśmy, że system szkolenia (wtajemniczenia) w hermetyzmie składał się z nauk jawnych (które często przekazywane były w formie paraboli lub zagadek) i tajemnych (w których wyjaśniano tajemnice). Następnie Tat domaga się wyjaśnienia tajemnicy Odrodzenia. Odrodzenie to nie jest odrodzeniem fizycznym, lecz zachodzi w Umyśle, czego dowiadujemy się od Hermesa. Nasuwa się tu oczywiste skojarzenie z Ewangelią wg. Jana (Jan 3.3-7), lecz użyte tu słowo – παλιγγενεσία – nie występuje w Ewangelii, stąd też źródeł obydwu doszukuje się gdzie indziej – w stoicyzmie, platonizmie lub misteriach egipskich.[1] W kolejnej części do...

Zapraszam (po długiej przerwie) do lektury kolejnego traktatu Corpus Hermeticum. Traktat XII jest w dużej mierze kontynuacją traktatu XI. Wiele wątków powtarza się, interesująca jest jednak różnica w przekazie pomiędzy Umysłem i Hermesem (XI) a Hermesem i Tatem (XII). Poruszane zagadnienia obejmują różnice pomiędzy stworzeniami bezrozumnymi i rozumnymi oraz pomiędzy ludźmi kierującymi się Umysłem i tymi, którzy go ignorują, ponownie poruszana jest natura Boga i wszechświata – kilkakrotnie powtarzana jest informacja, że Bóg jest we wszystkim i nic, co nie zawiera jego cząstki, nie może istnieć. Mead zwraca uwagę na fakt, że niektóre zagadnienia odzwierciedlają nauki takich filozofów jak Heraklit,...

Zapraszam do letury XI traktatu Corpus Hermeticum. Jest to kolejny traktat, który wyjaśnia naturę Boga, Kosmosu i stworzenia. Ponownie poruszany jest temat życia, śmierci i nieśmiertelności. Traktat ten jest też idealnym przykładem na pozorną wewnętrzną sprzeczność w hermetycznym korpusie – z jednej strony mamy typowe dla gnostycyzmu stwierdzenie, że poznanie (gnoza) jest niedostępne dla tych, którzy miłują ciało i są źli (a czym zło jest pamiętamy z poprzedniego traktatu); z drugiej zaś strony poinformowanie jesteśmy, że każda najmniejsza cząstka materii jest częścią Boga i jest obrazem Dobra. Traktat ten stoi też w kontraście do tradycji gnostycznej, według której Bóg oderwany...